U svijetu je tokom 2020. godine svega 1 na svakih 50 novih automobila bio potpuno električni, dok je u Britaniji taj odnos 1 naprema 14. Zvuči impresivno, ali sve i da su sada svi novi automobili električni, opet bi bilo potrebno 15 do 20 godina da se zamijeni svjetski vozni park koji koristi fosilna goriva.
Ušteda emisija od zamjene svih tih motora sa unutrašnjim sagorijevanjem alternativama sa nultom stopom emisija ugljen-dioksida neće se ostvariti dovoljno brzo da bi se napravila potrebna razliku u vremenu koje imamo na raspolaganju: narednih pet godina. Rješavanje klimatske krize i zagađenja vazduha zahtijeva ograničavanje cjelokupnog motornog saobraćaja, a naročito privatnih automobila, što je prije moguće. Usredsređenost isključivo na električna vozila usporava trku ka nultim emisijama.
Djelimični razlog za to je činjenica da električni automobili zapravo nisu bez emisija – emisije proizvodi iskopavanje sirovina za baterije, sama proizvodnja vozila i generisanje električne energije koju koriste.
Saobraćaj je jedan od najzahtjevnijih sektora za dekarbonizaciju zbog velike upotrebe fosilnih goriva i oslanjanja na infrastrukturu sa intenzivnom emisijom ugljen dioksida – kao što su putevi, aerodromi i sama vozila – kao i zbog toga što kreira životni stil koji je zavisan od automobila. Jedan od načina za smanjenje emisija iz saobraćaja relativno brzo, a potencijalno globalno, je da se upotreba automobila zamijeni koriščenjem bicikla, uključujući električna, te pješačenjem – odnosno aktivnim putovanjem, kako se to kaže.
Aktivno putovanje je jeftinije, zdravije, bolje za životnu sredinu, a ništa sporije na zakrčenim gradskim ulicama. Stoga, koliko ugljen-dioksida se može uštedjeti na dnevnoj osnovi? I kakava je njegova uloga u ukupnom smanjenju emisija iz saobraćaja?
U novom istraživanju, kolege i ja otkrivamo da ljudi koji se kreću pješke ili biciklom imaju niži karbonski otisak tokom svakodnevnih putovanja, uključujući u gradovima u kojima se puno ljudi već kreće na taj način. Uprkos činjenici da se dio kretanja pješke ili biciklom obavlja uz motorizovana putovanja umjesto da ih zamjenjuju, prelazak većeg broja ljudi na aktivno putovanje značio bi manje emisije ugljen dioksida iz saobraćaja na dnevnoj osnovi i tokom svakog kretanja.
Kakvu razliku čini jedno gradsko putovanje
Posmatrali smo oko 4000 ljudi koji žive u Londonu, Antverpenu, Barseloni, Beču, Orebru, Rimu i Cirihu. Tokom perioda od dvije godine, učesnici u našem istraživanju ubilježili su 10.000 unosa u dnevnik putovanja koji su služili kao evidencija svih kretanja koja su obavili svaki dan, bilo da su išli na posao vozom, vozili djecu u školu automobilom ili se vozili autobusom u grad. Za svako putovanje izračunali smo karbonski otisak.
Ono što je bilo zapanjujuće je da su ljudi koji su svakodnevno vozili bicikl imali 84% niže emisije ugljen dioksida tokom ukupnog dnevnog kretanja od onih koji to nisu činili.
Takođe smo utvrdili da je prosječna osoba koja je samo jedan dan u nedjelji auto zamijenila biciklom smanjila svoj karbonski otisak za 3,2 kg CO₂ – što je ekvivalentno emisiji od vožnje automobilom od 10 km, porciji jagnjetine ili čokolade odnosno slanju 800 mejlova.
Kada smo uporedili životni ciklus svakog vida putovanja, uzimajući u obzir ugljen dioksid koji nastaje proizvodnjom vozila, punjenjem goriva i odlaganjem, utvrdili smo da emisija od kretanja biciklom može biti više od 30 puta niža tokom svakog putovanja od vožnje automobila koji koristi fosilno gorivo, a desetak puta niža od vožnje električnim automobilom.
Pored toga, procjenjujemo da su stanovnici gradskih sredina koji su vožnju automobilom zamijenili biciklom tokom samo jednog kretanja dnevno smanjili svoj karbonski otisak za oko pola tone CO₂ u periodu od godinu dana i uštedjeli emisiju ekvivalentnu jednosmjernom letu od Londona do Njujorka. Kada bi samo jedan od pet stanovnika gradskih sredina trajno promijenio svoje navike prilikom putovanja na ovaj način tokom sljedećih nekoliko godina, procjenjujemo da bi se time smanjile emisije iz svih putovanja automobilom u Evropi za oko 8%.
Gotovo polovina pada u dnevnim emisijama ugljen dioksida tokom zaključavanja 2020. godine došla je usljed smanjenja emisija iz saobraćaja. Pandemija je natjerala zemlje širom svijeta da se prilagode kako bi suzbile širenje virusa. U Britaniji su pješačenje i vožnja bicikla bili veliki pobjednici, pa je zabilježen porast od 20% u broju ljudi koji redovno hodaju, dok su nivoi upotrebe bicikla porasli za 9% radnim danima i 58% vikendom u odnosu na nivoe prije pandemije. To se dogodilo uprkos tome što je postojala velika vjerovatnoća da su korisnici bicikla radili od kuće.
Aktivno putovanje ponudilo je alternativu automobilima na način kojim se i dalje omogućava fizička distanca. To je pomoglo ljudima da budu bezbjedni tokom pandemije, a moglo bi pomoći u smanjenju emisija nakon što dođe do popuštanja mjera, naročito zato što će visoke cijene nekih električnih vozila za sada vjerovatno odbiti mnoge potencijalne kupce.
Trka je, dakle, počela. Aktivno putovanje može doprinijeti rješavanju klimatske krize mnogo ranije nego što je to slučaj sa električnim vozilima, a istovremeno omogućiti pristupačan, pouzdan, čist i zdrav vid prevoza, koji uz to razbija gužve.
Autor: Christian Brand (Univerzitet u Oksfordu)
Tekst je izvorno objavljen na portalu The Conversation.