Kada bi imali izbor, građani Kolašina, Rožaja i Žabljaka bi najradije odabrali aktivan vid kretanja kroz grad – pješke ili biciklom. To je pokazalo istraživanje o putnim navikama građana iz tih opština, koje je krajem 2021. godine sprovelo Biciklo.me u sklopu projekta „Sjeverom na dva točka“.
Istraživanje je sprovedeno kroz dvije elektronske ankete – jedna je bila namijenjena osobama uzrasta 20 ili više godina, dok je druga bila namijenjena učenicima osnovnih i srednjih škola. U Kolašinu je učestvovalo 328 ispitanika, u Rožajama 593, a u Žabljaku 216.
Kada je u pitanju Kolašin, najdominantniji vid mobilnosti je pješačenje (oko 54%), dok je na drugo mjestu automobil, koji je glavno prevozno sredstvo u gradu za oko 39% odraslih građana i 27% učenika. Udio bicikla u ukupnoj modalnoj raspodjeli putovanja je zanemarljiv – broj odraslih koji koristi biciklo za prevoz do posla je ispod 1%, dok učenici osnovnih i srednjih škola trenutno ne koriste biciklo kao prevozno sredstvo do škole.
Međutim, procenti bi se značajno promijenili ukoliko bi ispitanici mogli da biraju željeni vid kretanja. Naime, preko 90% odraslih građana bi odabralo aktivan vid prevoza ako bi imali izbor: njih 75% bi najradije išlo pješke, dok bi blizu 15% odabralo biciklo kao vid transporta u urbanom području. Automobil bi bio prvi izbor za svega 7% građana, što govori da je veliki dio putovanja koji se obavlja putničkim automobilom zapravo nepotreban.
S druge strane, učenici takođe najradije išli pješke (preko 43%), dok bi značajan broj njih odabralo automobil (čak 29%). To i nije iznenađenje, budući da mladi ljudi imaju potrebu za autonomijom u kretanju. Ipak, autonomija se može ostvariti i biciklom, pa bi 17% njih najradije išlo upravo ovim prevoznim sredstvom.
Anketa sprovedena u Rožajama pokazala je značajne razlike u putnim navikama odraslih i učenika. Naime, kod odraslih je najzastupljenije prevozno sredstvo automobil, koji je prvi izbor za preko 50% građana, dok se pješke kreće oko 47% njih. S druge strane, učenici se dominantno kreću pješke – njih preko 68%. Slično kao u Kolašinu, i u Rožajama su rijetki oni koji za prevoz koriste biciklo.
Iako se više od polovine odraslih kreće automobilom, njih svega 18% bi zadržalo tu praksu, dok bi se za pješačenje odlučilo preko 65% građana. Dodatno, oko 12% građana bi najradije koristilo biciklo kao sredstvo prevoza kroz grad, što je značajno više u odnosu na trenutno stanje. Kada su u pitanju učenici, želje rožajskih učenika su slične kao onih u Kolašinu – preko jedne trećine (34,4%) učenika bi najradije do škole išlo automobilom, dok bi gotovo identičan broj njih biralo da se kreće pješke. Ipak, najveći rast u odnosu na sadašnje navike bilježi biciklo – ovo prevozno sredstvo bi bilo prvi izbor za preko 17% učenika osnovnih i srednjih škola.
I u Žabljaku bilježimo slične trendove. Kada su u pitanju odrasli ispitanici, tačno polovina građana koristi automobil kao primarno prevozno sredstvo, dok njih 40% najčeše ide pješke. Kod učenika je obrnuta situacija, pa se njih 51% kreće pješke, a 29% automobilom. Za razliku od druge dvije opštine, Žabljačani u većoj mjeri koriste biciklo za obavljanje svakodnevnih obaveza – čak 6% odraslih i 3,6% učenika. Ipak, ovaj podatak treba uzeti sa oprezom, imajući u vidu veličinu uzorka.
Kada su u pitanju željeni načini kretanja, najveći broj odraslih Žabljačana bi automobil ostavilo kod kuće i umjesto toga se kretalo aktivno – najviše njih pješke (64%), ali i biciklom (16%). Za razliku od ostalih opština, za najveći broj učenika iz Žabljaka prvi izbor bi bilo biciklo, čak 48%. Automobil bi odabralo njih 21%, dok bi pješke išlo 17%. Prilikom tumačenja rezultata učenika iz Žabljaka, treba uzeti u obzir da je u anketi učestvovalo značajno više učenika osnovne nego srednje škole.
Projekat „Sjeverom na dva točka“ sprovodi Biciklo.me u saradnji sa organizacijama Novi početak iz Kolašina i Bijeli ljiljan iz Rožaja, a finansira ga Evropska unija.
Projekat je dio je šireg projekta pod nazivom „M’BASE“, koji implementira Centar za građansko obrazovanje u partnerstvu sa njemačkom fondacijom Friedrich Ebert, Centrom za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore i Politikon mrežom, a u saradnji sa Ministarstvom javne uprave, digitalnog društva i medija i Kancelarijom za evropske integracije Vlade Crne Gore.
Kompletne tekstove istraživanja možete preuzeti na sljedećim linkovima: